Η παραβίαση των ορίων
Η υπέρβαση των ορίων αποτελεί δείκτη ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού. Το παιδί έχει αποκτήσει εμπειρίες, τις οποίες έχει εμπεδώσει και είναι έτοιμο να εξερευνήσει ένα νέο άγνωστο έδαφος. Δείχνει ότι είναι απαραίτητος ο επαναπροσδιορισμός των ορίων, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των παιδιών και να διασφαλίζει έτσι την τήρησή του. Παραβίαση των ορίων ενδέχεται όμως να σημαίνει ότι υπάρχει ανάγκη εφαρμογής ορίων και από τους γονείς. Όταν στους ενήλικες απουσιάζουν τα όρια τότε και τα παιδιά αμφισβητούν και τα δικά τους. Η παραβατική συμπεριφορά ενός ανήλικου συχνά είναι μια προσπάθεια κάτι να μας πει – συνήθως ασυνείδητα – . Μπορεί να θέλει να προσελκύσει την προσοχή, να μας δηλώσει ότι είναι θυμωμένο με κάτι που συμβαίνει στην οικογένεια, να δηλώσει τη μοναξιά και την αβεβαιότητα που αισθάνεται, να μιλήσει για την έλλειψη κανόνων και ορίων στη σχέση ανατροφής και χίλια δυο άλλα. Μπορεί τα όρια να είναι ασαφή και συγκεχυμένα, χωρίς να μπαίνει το προσωπικό στοιχείο, χωρίς να μπαίνει ο προσδιορισμός του χώρου και του χρόνου, χωρίς να επεξηγείται η αιτία ώστε να είναι κατανοητή για τα παιδιά.
Είναι πολύ σημαντικό όταν ένα παιδί ξεπερνά το όριο να μην κρίνουμε το πρόσωπο αλλά την πράξη. Δεν είναι ο στόχος μας να νιώθει το παιδί μειονεκτικά και να πέσει η αυτοεκτίμησή του, στόχος μας είναι η αποφυγή της επανάληψης της συγκεκριμένης συμπεριφοράς. Οι τιμωρίες πρέπει να αποφεύγονται, γιατί δηλώνουν κυριαρχία και έλεγχο, ξεκινούν έναν κυκεώνα ανταγωνισμού, αποσκοπούν στην αποδυνάμωση της θέλησης του παιδιού και στην άσκηση πίεσης. Μπορεί να επιφέρουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, στο τέλος όμως επιτείνουν την αρνητική στάση και δημιουργούν συναισθήματα μειονεξίας. Οι παραβάσεις των ορίων πρέπει να ακολουθούνται από λογικές συνέπειες, που δεν εμπεριέχουν απειλές, αλλά αποσκοπούν στο να μην υποκύπτουμε σε κάθε επιθυμία του παιδιού. Η γνώση των συνεπειών αναθέτει στο παιδί την ευθύνη των πράξεών του, αφήνοντάς το να επιλέξει εκείνο το δρόμο ή τον τρόπο, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση.
Το όριο δεν πρέπει να λειτουργεί ως άλλοθι για την άσκηση ελέγχου και κυριαρχίας. Δεν είμαστε φίλοι με τα παιδιά μας, είμαστε γονείς τους κι αυτό δεν αλλάζει. Η φιλία ενέχει αμοιβαιότητα και είναι καταστροφικό να γνωρίζει το παιδί μας για εμάς τα πάντα. Το να γνωρίζουμε εμείς για τα παιδιά μας τα πάντα τα ευνουχίζει, αποτελεί παραβίαση της ιδιωτικότητας, είναι άσκηση αυταρχικότητας και ελέγχου, αποτελεί διαστρέβλωση των ανθρώπινων σχέσεων.
Τα παιδιά χρειάζονται την υποστήριξη και την ενθάρρυνση των γονιών τους ώστε να γίνουν ικανά να συμμετέχουν ενεργά στην επίλυση καθημερινών προβλημάτων της οικογένειας. Για να διευκολύνουμε τα παιδιά στις επιλογές τους είναι σημαντικό να τους προσφέρουμε κάποια δικαιώματα επιλογής εντός ορίων. Διαφορετικά τα παιδιά διστάζουν, νιώθουν μπροστά τους το χάος, αποθαρρύνονται και δεν τολμούν.